Edukacja regionalna bywa określana mianem edukacji środowiskowej. Od kilku lat zauważa się coraz większe zainteresowanie społeczności miejscem swego zamieszkania.
Starania Polski do wejścia w skład państw Unii Europejskiej uwidoczniły w społeczeństwie istnienie postaw internacjonalistycznych, kosmopolitycznych, globalizmu oraz lokalnego patriotyzmu.
Regionalizm jest pewnym systemem przekonań normatywnych i dyrektywnych. Jego początek wyznacza uświadomienie pewnej społeczności jej terytorialnej odrębności. Dokonują tego politycy, pisarze, intelektualiści(1).
Gdzie i w jakiej formie można spotkać regionalizm? Odpowiedzi jest bardzo wiele, można również odpowiedzieć, że wszędzie o czym świadczy: literatura regionalna, malarstwo, muzyka, architektura, rzeźba, fotografia, sztuka fotograficzna, sztuka filmowa i radiowa. W komunikacji językowej występuje regionalizm językowy jako gwara. W obrębie obyczaju, w formie świadomości społecznej przejawia się regionalizm obyczajowy. Nauka jako forma świadomości społecznej, regulująca praktykę badawczą może przyjmować tzw. regionalizm naukowy. W praktyce religijnej występuje regionalizm religijny, którego przykładem mogą być obrazy Matki Boskiej. W praktyce gospodarczej znane są regionalizmy gospodarcze, na które składają się produkcja, wymiana, konsumpcja np. górnictwo węgla kamiennego na Wyżynie Śląskiej, zagłębia owocowe, kapuściane, chrzanowe itp. Innym jest regionalizm polityczny i często zwiazany z nim ideologiczny np. Gdańsk i Solidarność(1).
Kontynuując myśl E. Biłosa w regionalizmie następują nie tylko pozytywne, ale i negatywne skutki. Kształtują one szowinizm, kosmopolityzm, nietolerancję, a nawet mogą zradzać totalitaryzm. Dlatego warto zadbać o pozytywne budowanie w dzieciach od najmłodszych lat miłości i przywiązania do swej małej ojczyzny poprzez zapoznawanie z dorobkiem, tradycją pokoleń, kształtowaniem uczucia przynależności do społeczności lokalnej, podnoszenia świadomości ekologicznej.
Edukacja regionalna powinna być realizowana przez szkołę, nie tylko w formie ścieżek przedmiotowych, ale jako odrębny przedmiot. W każdym domu w codziennych rozmowach nie może zabraknąć tematyki, rozwijającej w umyśle i świadomości dziecka, młodego człowieka solidarności z własnym regionem.
Wprowadzając do nauczania przedmiot edukacji regionalnej powinien przyjąć on charakter interdyscyplinarny składający się z następujących elementów (wg Marka S.Szczepańskiego): 1. mikroekologii; wiedzy o lokalnym środowisku przyrodniczym i możliwościach ekorozwoju, 2. mikrogeografii; wiedzy o lokalnej topografii, procesach społeczno-ekonomicznych, 3. historii regionalnej; wiedzy o lokalnych wydarzeniach, bohaterach, strukturach i rozwiązaniach politycznych, 4. socjologicznej wiedzy o społeczności lokalnej, wiedzy o krainach kulturowych Śląska i jego wielokulturowości, wiedzy o przeobrażeniach cywilizacyjnych regionu, 5. wiedzy o gwarze i jej odmianach, regionalnej i lokalnej literaturze, 6. wiedzy o lokalnej kulturze materialnej (urbanistyka, architektura), lokalnej twórczości artystycznej(2).
Bibliografia: 1. Biłos E., Regionalizm kreatywny w nowoczesnej szkole. Instytut Filozoficzno-Historyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Częstochowa 1998. 2. Edukacja regionalna. od tradycji ku nowoczesności. Materiały konferencji naukowo-metodycznej. Wojewódzki Ośrodek metodyczny, Katowice 1996.
mgr Ewa Prządka |